سیستم‌های دارورسانی نوین (NDDSs) به فرمولاسیون فرمی جدید از محصولات دارویی اطلاق می‌شود که ویژگی‌های بهینه‌تری نظیر ذرات کوچک‌تر، نفوذپذیری بالاتر و یا هدف‌گیری انتخابی محل اثر دارند.
یک سیستم دارورسانی جدید، یک رویکرد بدیع است که از فن‌آوری‌های جدید و ایده‌های نوآورانه برای تحویل مولکول‌های فعال در غلظت ایمن و در عین حال مؤثر برای ایجاد اثر دارویی مطلوب استفاده میکند. با توسعه استراتژی‌های جدید برای تحویل دارو، محققان، جایگزینی برای سیستم‌های دارورسانی سنتی پیدا کردند. در این مقاله به بررسی سیستم‌های دارورسانی جدید خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید!
همچنین بخوانید: پیشگیری و درمان اختلالات پزشکی با ژن درمانی
سیستم‌های دارورسانی نوین مبتنی بر نانوحامل هوشمند
منظور از “هوشمند” این است که سیستم دارورسانی می‌تواند در پاسخ به محرک‌های فیزیولوژیکی، داروی بارگیری‌شده را با روش دلخواه، آزاد کند. در این سیستم‌های دارورسانی، مولکول‌های دارو بر روی حامل‌های وزیکولی یا پلیمری بارگیری می‌شوند. چند نمونه از نانوسیستم‌های هوشمند شامل میسل‌های پلیمری، لیپوزوم‌ها، دندریمرها و نانوذرات هستند. از اهداف اصلی طراحی یک محصول نانودارویی موفق می‌توان به ظرفیت بیشتر بارگذاری دارو، اندازه ذرات کوچک‌تر و ویژگی‌های آزادسازی قابل کنترل دارو اشاره کرد.
انواع سیستم‌های دارورسانی نوین مبتنی بر نانوحامل
لیپوزوم‌ها
لیپوزوم‌ها وزیکول‌های چربی کروی شکل هستند (معمولا با قطر ذرات 500-500 نانومتر) که از یک یا چند لایه لیپیدی تشکیل شده‌اند که در نتیجه امولسیون‌کردن لیپیدهای طبیعی یا مصنوعی در یک محیط آبی ایجاد می‌شود. ساختار لیپوزومی بر اساس وجود مناطق داخلی و خارجی است که میل ترکیبی متفاوتی با مولکول‌های دارو دارند. لیپوزوم‌ها به نیوزوم‌ها (Niosomes)، فیتوزوم‌ها (Phytosomes)، اتوزوم‌ها (Ethosomes) و انتقال دهنده‌ها (Transfersomes) تقسیم‌بندی می‌شوند.
میسل‌های پلیمری
پیکربندی میسل‌های پلیمری از یک پوسته آبدوست خارجی و یک هسته آبگریز مرکزی برای حمل داروهای نامحلول در آب تشکیل شده است. در این سیستم تحویل دارو، پوسته دارو نانوسیستم را می‌پوشاند و از آن در برابر حمله سیستم ایمنی مراقبت میکند. تفاوت عمده این نوع میسل‌ها با میسل‌های سورفکتانتی، این است که هسته مرکزی در این میسل‌ها بسیار بزرگتر است که منجر به قدرت انحلال بالاتر می‌شود.
دندریمرها
دندریمرها، مدل‌های کمتر شناخته‌شده‌ای از سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر نانوحامل‌ها هستند. آن‌ها با اکثر سیستم‌های مبتنی بر نانوحامل دیگر در ساختار سه بعدی‌شان متفاوت هستند. دندریمرها از یک هسته مرکزی تشکیل شده‌اند که این هسته مرکزی با محیطی پر از شاخه‌های متراکم پوشانده شده است. اخیرا دندریمرها برای ژنرسانی به‌کار گرفته شده‌اند.
نانوذرات
نانوذرات به دسته‌های مختلفی بر اساس پیکربندی‌شان تقسیم می‌شوند. از انواع نانوذرات می‌توان به نانوکپسول‌ها، نانوکره‌ها، نانوحفره‌ها و نانوپوسته‌ها اشاره کرد. این ذرات عمدتاً دارای اندازه 20 تا 250 نانومتر هستند. کاربردهای زیادی برای سیستم‌های دارورسانی با استفاده از نانوذرات وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به ژن‌درمانی، سرطان درمانی، درمان ایدز و پرتودرمانی اشاره کرد.
همچنین بخوانید: فارماکوژنومیکس چیست؟ | علم مطالعه تأثیر ژن بر پاسخ به دارو
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی تعریف سیستم دارورسانی جدید و همچنین ذکر تعدادی از این سیستم‌ها پرداختیم. طراحی و استفاده از چنین سیستم‌هایی می‌تواند امید بزرگی را برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج تقدیم جامعه پزشکی و بیماران کند.