امروز با بررسی دستگاهی در خدمت شما هستیم که در بسیاری از مراکز مانند دندانپزشکی، آزمایشگاه، بیمارستان و از همه مهمتر، در کارخانههای داروسازی کاربرد دارد. با بررسی دستگاه مشهور و کاربردی اتوکلاو با ما همراه باشید!
دستگاه اتوکلاو
اتوکلاو یکی از دستگاههایی است که برای استریلکردن مواد، ابزار و تجهیزات استفاده میشود. استریلکردن به معنای ازبینبردن تمام میکروارگانیسمها از جمله باکتریها، قارچها و درصد بالایی از ویروسها در تمامی اشکال زنده، فعال، غیرفعال و یا مرده است. با توجه به این کاربرد، اتوکلاو دستگاهی ضروری در تمام مراکزی است که به هر نحوی به پاکیزگی کامل، جهت حفظ سلامت و یا انجام کارهای تحقیقاتی نیاز دارند.
اصطلاح autoclave از ترکیب دو کلمه «اتو» و «کلاو» تشکیل شده است. اتو در زبان یونانی یعنی خودکار و کلاو در زبان لاتین به معنای کلید است. پس میتوان گفت اتوکلاو دستگاهی است که درب آن بهصورت اتوماتیک بسته میشود.
در دستگاه اتوکلاو، فشار بالایی که درون محفظه ایجاد میشود، باعث بستهشدن خودکار (Self-sealing) دستگاه میشود؛ اما برای ایمنی بیشتر، دستگاه بهصورت دستی از سمت خارج هم قفل میشود. این دستگاه یک دریچه کنترلکننده (Safety valve) نیز دارد که از افزایش بیش از حد فشار بخار درون محفظه جلوگیری میکند.
همچنین بخوانید: آشنایی با واحد هواساز | Air Handling Unit
اجزای دستگاه اتوکلاو
از مهمترین بخش این دستگاه شروع میکنیم:
اتاقک استریلیزاسیون (محفظه درونی): این بخش همان محفظهای است که ابزار یا موادی که باید استریل شوند، درونش قرار میگیرند. حجم این محفظه نشاندهنده ظرفیت اتوکلاو است.
محفظه بیرونی (Jacket): محفظهای است که برای گردش بخار، روی اتاقک درونی قرار میگیرد. هدف این بخش، انتقال گرما به اتاقک استریلیزاسیون است. این فضا میتواند از طریق لولههایی که توسط دریچههای الکتریکی کنترل میشوند، به اتاقک و فاضلاب راه پیدا کنند.
فاضلاب: لولهای برای جمعآوری و خروج مایع غلیظ تولیدشده در اتوکلاو است.
درب اتوکلاو: همانطور که پیشتر گفتیم، توسط فشار بالایی که درون محفظه ایجاد میشود، درب بهصورت خودکار بسته میشود.
منبع مولد بخار: در این منبع، بهوسیله حرارت ناشی از المنتها، آب تبدیل به بخار میشود و توسط لوله تأمین بخار به اتوکلاو میرود.
خروجی بخار (Vapor Exit): بخار آب را در پایان چرخه استریلیزاسیون از دستگاه اتوکلاو خارج میکند.
دریچه فیلتردار ورود هوا: به هوای فیلترشده در اتاقک اجازه عبور میدهد و فشار اتاقک استریلیزاسیون را با فشار اتمسفر برابر میکند.
دستگاههای autoclave طبقهبندیهای متفاوتی دارند که به یکی از این طبقهبندیها اشاره میکنیم.
همچنین بخوانید: دستگاه HPLC چیست؟ | کاربردهای آن در صنعت داروسازی
انواع مختلف اتوکلاو بر اساس کلاس
اتوکلاو کلاس N: این کلاس اساساً اتوکلاوهای جابهجایی گرانشی ساده را در بر میگیرد که فقط بخش خاصی از هوای داخل محفظه دستگاه را حذف میکنند. این کلاس بیشتر برای ابزارهای پزشکی که شکل تخت دارند، استفاده میشود.
اتوکلاو کلاس S: نوع دیگری از دستگاه autoclave جابهجایی گرانشی است که از بخار متراکم استفاده میکند. این کلاس با تکرار سهباره این فرایند، تمام هوا را از محفظه خارج میکند.
اتوکلاو کلاس B: این کلاس اتوکلاوهای پیشخلأ هستند که میتوانند بیشتر مواد را استریل کنند. همچنین با کمک یک پمپ وکیوم قدرتمند، هوا را بهسرعت از محفظه خارج میکنند.
در نهایت باید بیان کنیم که دستگاه اتوکلاو در صنعت داروسازی کاربردهای فراوانی دارد و برای حفظ ایمنی و بهداشت تولید محصولات دارویی مورد استفاده قرار میگیرد. در صنعت داروسازی از این دستگاه برای جلوگیری از انتقال عفونت و پخششدن باکتریها و ویروسها در محیط تولید و بستهبندی دارو استفاده میشود.