در این نوشته با یکی دیگر از رشتههای جذاب و حیطههای تخصصی داروسازی به نام نوروفارماکولوژی که به بررسی داروهای اعصاب و روان و تأثیرات متقابل آنها بر روی مغز و اعصاب و حافظه میپردازد، آشنا میشویم. با ما همراه باشید!
همانطور که میدانید، سیستم عصبی انسان یک سیستم عصبی پیچیده، عجیب و شاید متناقض است. به همین علت توسعه داروهای جدید همواره با چالش روبهروست. زیرا سیستم مغزی انسان برخلاف سایر اندامهای بدن از جمله کبد، قابلیت بازسازی یا ترمیم ندارد و داروی نامتناسب، سبب اثرات جبرانناپذیری بر روی اعصاب انسان میشود.
موضوعات و ترندهای مختلفی در حوزه نوروساینس و بهویژه در نوروفارماکولوژی مطرح است و بررسی کامل آنها در این مطلب نمیگنجد. اما بهصورت کلی، بیماریهای تخریبکننده اعصاب (Neurodegenerative)، مانند آلزایمر و پارکینسون، از آن دسته بیماریهایی هستند که در حوزه نوروفارماکولوژی ترند میباشند. شایان ذکر است که همکاریهای مفیدی میان محققین در راستای درمان مؤثر این بیماریها صورت گرفته است.
همچنین بخوانید: درمان بیماریهای نورودژنراتیو | استارتآپ Muna Therapeutics
دانشگاههای ارائهدهنده نوروفارماکولوژی
مانند سایر تخصصهای دیگر، نوروفارماکولوژی نیز با توجه به دانشگاههای مختلف و واحدهای درسی آنها ارائه میشود. برخی از دانشگاهها در سطح جهان این رشته را با تخصص عمومی فارماکولوژی ارائه میکنند. اما برخی دیگر در قالب فوق تخصص نوروفارماکولوژی آموزشهای خود را شروع میکنند. به همین دلیل برنامه ثابت و مشخصی برای آنها وجود ندارد.
در اینجا ما سه مؤسسه را برای نمونه آوردهایم.
University of Boston (neuroscience)
دانشگاه بوستون همواره جزو دانشکدههای پیشرو در نگرش بینرشتهای بوده و در ایالت ماساچوست واقع است. همچنین با توجه به نظام رتبهبندی QS دارای رتبه نسبتاً خوبی است. دانشکده علوم اعصاب بوستون یک برنامه 2 الی 3 ساله در زمینه فارماکولوژی اعصاب این تخصص را ارائه میدهد. در سال اول دانشجویان با مباحث شناختی، رفتاری و محاسباتی neuroscience آشنا میشوند و در سال دوم تا سوم یک تمرین متمرکز تحت نظارت مؤسسه سلامت ملی آمریکا در فارماکولوژی مولکولی دارند. این برنامه مجموعاً متشکل از 36 واحد برنامه درسی است که ارائه میشود و چند واحد آن نیز اختیاری است.
افزون بر همه این موارد، دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید 50 درصد از وقت خود را در سمینارهای ترویجی مؤسسه ملی سلامت عمومی (NIGS) بگذارند. بدین ترتیب که پس از آن، مجاز به شرکت در یک برنامه 7 هفتهای تابستانه کارآموزی در بایوژن یا فایزر میشوند.
Macquarie University
دانشگاه مککوآری واقع در استرالیا نیز یکی از دانشگاههای پیشرو در نوروساینس و نوروفارماکولوژی است. این دانشگاه بهصورت جداگانه، تخصصی تحت عنوان داروشناسی اعصاب ارائه نمیدهد؛ اما هرساله یکسری برنامههای تحصیلات تکمیلی پژوهشی با توجه به چالشها و ترندهای تحقیقاتی بیان میکند و دانشجویان از رشتههای مختلف و مرتبط میتوانند در حوزه علوم اعصاب تحقیقاتی موقعیت دکتری تعریف کنند.
موضوعات پژوهشی اغلب از نوروفرماکولوژی و تحقیقات روی مواد مخدر شروع میشود و تا علوم اعصاب شناختی و رفتاری ادامه پیدا میکند. به بیان دیگر یک طیف وسیع از پروژههای تحقیقاتی را شامل میشود.
فدراسیون جوامع علوم اعصاب اروپا (FENS)
فدراسیون جوامع علوم اعصاب اروپا نیز جزو مؤسسات معتبر است که در زمینه داروشناسی اعصاب دارای قدرت ویژه و مرجعیت نسبی است. این مؤسسه هرساله یکی از مجموعههای زیر نظر خود را برای یک برنامه ۴ تا ۶ ساله برای تربیت متخصص در نظر میگیرد. لازم به ذکر است مکان ارائه این تخصص با توجه به مجموعه مورد نظر ممکن است متفاوت باشد. برای مثال با توجه به آخرین اعلامیه سایت، یک دانشگاه علوم دارویی لهستانی این برنامه را در یک برنامه آموزشی ۴ ساله ارائه میدهد.
حیطه فعالیت متخصصان نوروفارماکولوژی
با توجه به اینکه رشته نوروفارماکولوژی رشته ویژهای است، شاید محدوده فعالیت متخصصان کوچک باشد اما قابل توجه است. متخصصان این رشته یا به عبارت دیگر افراد صاحبنظر در حوزه علوم اعصاب، میتوانند در کارآزماییهای بالینی یا توسعه داروهای خاص فعالیت کنند. لازم به ذکر است که طیف درآمد این متخصصان بین 82000 دلار تا بیش از 150000 دلار در سال (با توجه به انواع مهارتها و تجربه کاری که دارند) متغیر است.
همچنین بخوانید: آشنایی با رشته جذاب فارماکومیکروبیوم
فعالیتهای پژوهشی
در حال حاضر Frontiers in pharmacology یکی از پابلیشرهای معروف حوزه علوم دارویی است که هم اکنون پروژهای تحت عنوان The Evolution in Neuropharmacology 2023: Drug Delivery in Neurodegenerative Diseases در این مجموعه ارائه میشود که علاقهمندان میتوانند با توجه به کارهای تحقیقاتی خود وارد این پروژه شوند. در واقع، این یک پروژهای است که گروهی از اساتید برای جذب پژوهشگران در سایت قرار دادهاند.
سخن پایانی
در نهایت در مورد نوروفارماکولوژی میتوان گفت اگرچه یک مقدار گرایشی خاص است، اما جزو ترندهای پژوهشی حال حاضر است و افراد علاقهمند میتوانند تحقیقات بیشماری را در این زمینه هدایت کنند. در واقع افراد برای موفقیت در این گرایش باید به اندازه کافی بر انواع گیرندههای عصبی، مسیرهای عصبی در مغز و سیستم اعصاب تسلط داشته باشند و بتوانند مکانیسمهای پیچیده را با دقت و بدون خطا تحلیل کنند. این امر نیازمند تمرین فراوان و داشتن تسلط روی مقالات اخیر در حیطه داروشناسی اعصاب است.
منابع:
sciencedirect | mq.edu | bu.edu | fens | frontiersin