درمان سرطان به معنی استفاده از جراحی، پرتو، داروها و سایر روشهای درمانی برای از بین بردن کامل تومور، کوچک کردن آن و یا توقف پیشرفتش است. درمانهای بسیاری برای سرطان وجود دارد که بسته به شرایط، درمان مناسب اتخاذ میشود. هدف کادرپزشکی در وهله اول از ریشهکنی بیماری است. در صورت مهیا نبودن شرایط، هدف اصلی کادردرمان بر مبنای افزایش طول عمر بیمار قرار داده میشود.
مراحل درمانی سرطان
درمانهای سرطان به مراحل زیر تقسیمبندی میشود:
- درمان اولیه (Primary treatment): هدف از درمان اولیه حذف کامل توده سرطانی از بدن و یا کشتن تمام سلولهای سرطانی است. هر نوع درمان سرطان موجود را میتوان بهعنوان یک درمان اولیه استفاده کرد، اما رایجترین درمان اولیه سرطان، جراحی است.
- درمان کمکی (Adjuvant treatment): هدف درمان کمکی از بینبردن سلولهای سرطانیای است که ممکن است پس از درمان اولیه باقی بمانند. این درمان انجام میشود تا از عود مجدد بیماری جلوگیری شود. درمانهای کمکی رایج شامل شیمیدرمانی، پرتودرمانی و هورموندرمانی است.
- درمان تسکینی (Palliative treatment): این نوع درمان به کاهش عوارض جانبی درمان اولیه یا علائم و نشانههای ناشی از خود تومورها کمک میکند. درمانهای ذکرشده در درمان کمکی اینجا نیز بهکار میآیند. درمان تسکینی را میتوان به موازات درمان اولیه پیش برد.
همچنین بخوانید: Sunitinib و Erlotinib | مقایسه دو داروی ضد سرطان
در تمام مراحلی که برای درمان سرطان ذکر شد، داروهای مختلفی استفاده میشوند. Paclitaxel و Docetaxel دو دارویی هستند که در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرند و در ادامه این مقاله به بررسی و مقایسه آنها خواهیم پرداخت.
داروی Docetaxel
Docetaxel که با نام تجاری Taxotere به فروش میرسد، یک داروی شیمیدرمانی است که در درمان سرطانهای مختلفی از جمله سرطان سینه، سر و گردن، معده، پروستات و سرطان سلول غیر کوچک ریه استفاده میشود. این دارو ممکن است بهتنهایی و یا در ترکیب با دارویی دیگر به کار رود. استفاده از این دارو بهصورت تزریق درون رگ است. مکانیسم عمل Docetaxel اینگونه است که در عملکرد طبیعی میکروتوبولها اختلال ایجاد کرده و در نتیجه تقسیم سلولی را مختل و متوقف میکند.
عوارض جانبی شایع این دارو شامل ریزش مو، سیتوپنی، بیحسی، تنگی نفس، حالت تهوع، استفراغ و دردهای عضلانی است. سایر عوارض جانبی شدید شامل واکنشهای آلرژیک و احتمال بهوجودآمدن سرطانهای دیگر است. عوارض جانبی این دارو در افراد مبتلا به مشکلات کبدی شایعتر است. استفاده در دوران بارداری ممکن است به جنین آسیب برساند.
داروی Paclitaxel
Paclitaxel که با نام تجاری Taxol به فروش میرسد، یک داروی استفادهشده در شیمیدرمانی است که در درمان سرطان تخمدان، مری، سینه، ریه، سارکوم کاپوسی، دهانه رحم و پانکراس به کار میرود.
عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از: ریزش مو، سرکوب مغز استخوان، بیحسی، واکنشهای آلرژیک، دردهای عضلانی و اسهال. سایر عوارض جانبی Paclitaxel شامل مشکلات قلبی، افزایش خطر عفونت و التهاب ریه است. در باب استفاده از این دارو این نگرانی وجود دارد که استفاده در دوران بارداری باعث نقص مادرزادی شود. همانند Docetaxel، Paclitaxel نیز با ایجاد اختلال در تقسیم سلولی عمل میکند.
همچنین بخوانید: درمان سرطان پستان با داروی خوراکی ORSERDU
فارماکوکینتیک داروهای ضد سرطان
در مورد فارماکوکینتیک این دو دارو، فراهمی زیستی Paclitaxel حدود 6.5% اندازهگیری شده است. در صورتی که همین شاخص برای Docetaxel نامعلوم است. هردوی این داروها protein binding خوبی حدود 98% دارند. متابولیزهشدن هر دو دارو توسط کبد انجام میشود اما نیمهعمر Docetaxel حدود 5 ساعت بیشتر از Paclitaxel است.
سخن پایانی
در این مطلب ابتدا درباره درمانهای ضد سرطان بهطور مفصل صحبت شد و سپس در همین راستا از دو دارویی که در شیمیدرمانی به کار میروند نام برده شد. تفاوتهای این دو دارو در عوارض جانبی و فارماکوکینتیک، دست پزشک را برای اتخاذ برنامه درمانی درست کاملاً باز میگذارد.