زنون-129 هایپرپلاریزه (Xe-129) یک ماده حاجب است که در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی بالینی ریه (MRI) استفاده میشود. تهیه MRIهای ریه بهدلیل چگالی کمِ پروتونِ این بافت و همچنین وجود مصنوعات ناشی از تنفس، حرکت ضربان قلب، عروق و رابطهای بافت هوا و هوا امری چالشبرانگیز است. تحت فرآیندی بزرگی قطبش هستهای تا پنج مرتبه افزایش پیدا کرده و منجر به سیگنال بالاتر MRI میشود. البته هلیوم-3 (He-3) بهدلیل سیگنال قوی و مشخصات ایمنی مطلوب، رایجتر است اما استفاده از آن در سایر برنامهها بر دسترسی آن تأثیر گذاشته است. Xe-129 هزینه کمتری دارد و عوارض جانبی معمولاً بلافاصله پس از تجویز برطرف میشود. در ادامه با زنون-129 هایپرپلاریزه (Xe-129) بیشتر آشنا میشویم. با ما همراه باشید!
تأییدیه FDA برای Xe-129
در دسامبر 2022، FDA استفاده از Xe-129 هایپرپلاریزه را برای استفاده با MRI جهت ارزیابی تهویه ریه تأیید کرد. لازم به ذکر است که Xe-129 هایپرپلاریزه از نظر شیمیایی با Xe-129 غیرقطبی یکسان میباشد. زنون گازی شفاف، بیرنگ، تکاتمی، بیاثر، پایدار و نجیب است.
همچنین بخوانید: رادیوفارماسی یا داروسازی هستهای چیست؟
حجم گاز استنشاقشده، درجه غنیسازی ایزوتوپی Xe-129 و درجه هایپرپلاریزاسیون، بر سیگنال MRI بهدستآمده با Xe-129 هایپرپلاریزه تأثیر میگذارد. هنگامی که این گاز برای مدت طولانی استنشاق میشود، در غلظتهای بالاتر از 50٪ بهعنوان یک بیحسکننده عمل میکند. زنون همچنین در اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) برای اندازهگیری جریان خون مغزی استفاده میشود.
نحوه استفاده از Xe-129 در MRI ریه
قطبش هستهای Xe-129 تا پنج مرتبه بزرگی با فرآیندی به نام هایپرپلاریزاسیون افزایش مییابد. این فرآیند چگالی کم گاز را در مقایسه با بافت جامد جبران میکند.
پس از استنشاق، Xe-129 هایپرپلاریزه در سراسر ریه تهویهشده، توزیع میشود. تهویه ریه را میتوان با استفاده از یک اسکنر تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) چندهستهای با سیمپیچ MRI Xe-129 مشاهده کرد.
فارماکوکینتیک زنون-129
پارامترهای فارماکوکینتیک Xe-129 هایپرپلاریزه مشابه با زنون غیرقطبی است. Xe حلالیت کمی دارد اما با این حال، در مقایسه با بافتهای آبی و سایر بخشهای بدن مانند پلاسما، حلالیتش در بافتهای چربی بیشتر است. مطالعهای که فارماکوکینتیک زنون-129 هایپرپلاریزه را مدلسازی کرد، نشان میدهد که این مقدار، 80 درصد حداکثر غلظتی است که میتوان استنشاق کرد. زنون-129 هایپرپلاریزهشده از طریق استنشاق میتواند در بافتهای ریوی و مغزی شناسایی شود.
همچنین بخوانید: Terlivaz بهبود عملکرد کلیه در افراد مبتلا به سندروم کبدی
عوارض جانبی
زنون بهراحتی انتشار مییابد و میتواند در نواحی تهویهشده ریه پراکنده شود. رگهای ریوی مقدار کمی زنون را جذب کرده و بهدنبال آن به اندامهای انتهایی بیشتری توزیع میشود. بهعنوان یک گاز بی اثر، زنون در شرایط عادی متابولیزه نمیشود و بر عملکرد کلیه یا کبد نیز تأثیری ندارد.